Zorginnovatie als vliegwiel voor continuïteit in de ouderenzorg

Cliëntenraden spelen voor CZ zorgkantoor een belangrijke rol om in de afspraken met de zorgaanbieders goede aansluiting te waarborgen met de doelgroep. In die contacten wordt nu ook veel gesproken over de mogelijkheden die zorgtechnologie kan bieden om te waarborgen dat ouderen bij toenemende kwetsbaarheid op verantwoorde wijze zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. 

CZ zorgkantoor organiseert al een groot aantal jaren cliëntenraaddagen. “Voor ons heel belangrijk”, zegt Arend Meeuwissen, beleidsadviseur bij de sector V&V. “Het contact met cliënten en cliëntenraden in deze sector zorgt ervoor dat we voeling krijgen en houden met wat er onder hen leeft. We kijken ook altijd of er mogelijkheden zijn om cliëntenraden met elkaar in contact te brengen. Dit doen we om ze de gelegenheid te geven van elkaar te leren en om uitleg te kunnen geven over de rol van het zorgkantoor.” Lianne Janssen, kwaliteitsadviseur bij de sector V&V, vult aan: “Die cliëntenraaddagen zijn voor ons ook belangrijk om de cliëntenraden in hun kracht te zetten, om ze mee te nemen in het beleid voor de sector.”

Henk Smets herkent zich hier goed in. Hij was tot enige tijd geleden lid van de cliëntenraad van ZorgSaam Zeeuws Vlaanderen en speelt op dit gebied op landelijk niveau een soortgelijke rol voor LOC Waardevolle zorg. “In gesprekken met de zorginkoper van CZ zorgkantoor bij ZorgSaam speelt de cliëntenraad echt een actieve rol in de ontwikkeling van het kwaliteitsplan”, zegt hij. “Daar heb je als cliëntenraad dus inbreng in. En dat is veel belangrijker dan instemmingsrecht. Het is een rol in het voortraject en dit zie ik zich bij cliëntenraden steeds beter ontwikkelen.” 

Innovatie

In de gesprekken tijdens de cliëntenraaddagen bestaat momenteel veel aandacht voor innovatie. “Gelet op de ontwikkelingen in de ouderenzorg – het personeelstekort, de toenemende zorgvraag – logisch”, zegt Meeuwissen. “De uitdagingen hierin leiden tot discussie over de continuïteit van de zorg. En de landelijke lijn is dat innovatie – en in dit verband zeker ook zorgtechnologie – een belangrijke rol kan spelen om die continuïteit te kunnen blijven waarborgen. Het is wel zaak de mogelijkheden die dit biedt samen met de cliënten op te pakken, vandaar dat het op dit moment zo’n belangrijk onderwerp is op deze dagen.”

Het is belangrijk om de cliëntenraad een goed beeld te geven van wat op het gebied van zorgtechnologie allemaal beschikbaar is. “Op dat gebied is enorm veel ontwikkeld”, zegt Janssen. “Dat maakt het moeilijk om een goed beeld te krijgen van wat wel en niet waardevol is voor de mensen om wie het hier gaat. Bovendien moet hierbij rekening worden gehouden met het feit dat mensen er ook een zekere angst voor kunnen hebben. Daarbij speelt dan vooral de vraag of de inzet ervan ten koste gaat van het persoonlijke contact. Het is zeker zaak over zulke zaken in gesprek te gaan.”

Smets heeft een achtergrond in de technologiesector en ziet de voordelen van de inzet van zorgtechnologie dus wel, ook om het mogelijk te maken voor mensen om bij toenemende kwetsbaarheid langer thuis te blijven wonen. “Maar ik weet ook dat veel mensen nog niet aan die technologie gewend zijn”, zegt hij. “De implementatie ervan moet dus zorgvuldig gebeuren en daarin kan de cliëntenraad ook een rol spelen.” 

Goede gesprekken

De cliëntenraaddagen over de inzet van zorgtechnologie en andere aspecten van zorginnovatie leveren goede gesprekken op, stelt Meeuwissen. “Ook waren er interactieve bijdragen, waarin deelnemers merkten hoe moeilijk het soms is om een innovatie vorm te geven en waar je tegenaan kunt lopen bij de implementatie van zorgtechnologie.” Janssen: “Je zag aan de ene kant kartrekkers. Maar mensen die zeiden ‘Als het zo gaat, ga ik naar huis’ waren er ook. Net als in de teams van verpleegkundigen en verzorgenden natuurlijk.”

Smets stelt dat het onderwerp implementatie van innovaties tijdens regiobijeenkomsten van LOC Waardevolle zorg ook onder de aandacht wordt gebracht. “Dit voorjaar hebben we zo’n bijeenkomst met de zorginkoper van CZ en de cliëntenorganisaties in de regio gepland”, zegt hij. “Het is goed om van elkaar te kunnen leren.” 

Langer thuis

Smets benoemde al de rol van zorgtechnologie om mensen ook bij toenemende kwetsbaarheid langer thuis te kunnen laten blijven wonen. “Net als in de intramurale zorg is het ook hier belangrijk uit te gaan van wat aansluit bij de behoefte van de mensen om wie het gaat”, zegt Meeuwissen. “Je moet zorgen dat mensen zich er goed bij voelen.” Dat kan ook zeker, stelt Janssen. “De inzet van zorgtechnologie kan ertoe bijdragen dat mensen langer onafhankelijk blijven van zorg”, zegt ze, “het kan hun eigen regie vergroten.”

Smets vult aan: “Het kan ook je zin vergroten om langer thuis te blijven wonen, als je daar door technologie goed in wordt ondersteund. Het gaat niet alleen om technologie natuurlijk, het is ook zaak sociaal actief te blijven. Maar anderzijds: ook daarbij kan technologie behulpzaam zijn. Denk aan beeldbellen bijvoorbeeld. Wel merk ik dat je mensen over een drempel heen moet helpen. Het gaat immers om een generatie die uit een tijd komt waarin geen technologie beschikbaar was en waarin alleen mensenhanden de zorg maakten. Je moet mensen er dus goed in begeleiden die nieuwe ontwikkelingen te omarmen.” Ook daarin spelen de cliëntenraden een belangrijke rol, stelt Janssen: “Het is anders als mensen het van hen horen dan van ons.” 

Inspelen op de behoefte

De uitdaging voor het zorgkantoor, benadrukt Meeuwissen nogmaals, is uitgaan van wat mensen willen en daar zo goed mogelijk op inspelen. Daarom, zegt Janssen, is het zorgkantoor nu ook meer in gesprek gegaan met aanbieders van extramurale ouderenzorg. “We merken tijdens die gesprekken dat zij steeds meer oog krijgen voor de mogelijkheden die thuiszorgtechnologie kan bieden. De rol die wij in dit verband hebben, is ze met elkaar verbinden zodat ze van elkaar kunnen leren. En de informatie die kennisinstituut Vilans op dit gebied biedt bij hen onder de aandacht brengen, om hen te helpen richting te geven aan de ontwikkeling. Met alle uitdagingen in de ouderenzorg die voor ons liggen, moeten we het echt samen doen.”