Ook in de zorg is verduurzaming een belangrijk thema
De uitdaging om duurzamer te gaan werken, gaat ook aan de zorg niet voorbij. Voor MVO Nederland is de zorgsector dan ook een vanzelfsprekend onderdeel van de activiteiten die het ontplooit om tot de duurzame, nieuwe economie te komen die het als zijn missie heeft.
Wat is duurzaamheid? Wouter Scheepens, interim directeur-bestuurder van MVO Nederland, zegt: “Wij definiëren dit op basis van de Nieuwe Economie Index, de NEx, het cijfer dat we jaarlijks toekennen aan de duurzaamheid van onze economie. Onze ambitie is dat in 2025 minimaal twintig procent van onze economie moet omgaan in de nieuwe, duurzame economie. Na dat kantelpunt verduurzaamt de economie steeds sneller, volgens onderzoek, en is er geen weg terug. We willen een economie die zich binnen de planetaire grenzen begeeft en een inclusieve maatschappij.”
Heeft de gezondheidszorg hierin ook een plaats? “Vanzelfsprekend”, zegt Scheepens. “Je kunt veel over een gezonde economie en een gezond bedrijfsleven praten en over inclusiviteit. Maar inclusiviteit betekent dat mensen kunnen meedoen en daarvoor is gezondheid belangrijk. Dus is ook de zorg een belangrijke tak binnen onze doelstellingen. En daarnaast ook natuurlijk omdat de zorg een grote vervuiler is in termen van CO2-uitstoot en het wegwerpen van OK-materiaal en voeding. Het is waardevol dat de zorg mensen beter maakt, maar dat is geen vrijbrief om geen verantwoordelijkheid te nemen. Dit geldt natuurlijk voor alle sectoren in onze maatschappij. De opgave waarvoor we staan, moeten we samen volbrengen. We kunnen niet wachten. We hebben het goed in Nederland en dat geeft ons de morele verantwoordelijkheid om alles te doen wat we kunnen voor de planeet. Er is geen gezond leven in een ongezonde context.”
Green Deal
Het feit dat de zorg zich heeft gecommitteerd aan de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 laat zien dat de zorgsector de duurzaamheidsopgave serieus neemt. “Zulke deals zie je in veel sectoren gesloten worden en het is goed dat dit gebeurt”, zegt Scheepens. “Het geeft richting aan de uitdaging en zet de betreffende sector in beweging. Maar de Green Deal moet niet als een simpele roadmap worden beschouwd. Misschien kun je als individuele instelling meer of andere dingen doen dan andere instellingen. Verlies je dus niet in de details van de Green Deal want die mag geen doel op zichzelf worden. Overigens hebben we een actief netwerk van de zorgsector bij MVO Nederland, en werken we aan een traject rondom CO2-beprijzing in de zorg. Samenwerking is de sleutel voor verandering.”
"De Green Deal moet niet als een simpele roadmap worden beschouwd."
Vastgoed
Tussen zorgaanbieders in de diverse sectoren van de zorg is differentiatie mogelijk, stelt Scheepens. “De duurzaamheidsuitdagingen van een academisch ziekenhuis met veel operatieafval zijn anders dan die van een ggz-aanbieder die psychiatrische zorg biedt aan jongeren. Niet iedere partij heeft hetzelfde verbeterpotentieel. Je moet dus doelen stellen die haalbaar zijn voor de specifieke situatie. Belangrijk is dat de top van de organisatie moet geloven in die doelen en dit ook moet uitstralen. Maar tegelijkertijd moet ze ook ruimte bieden voor bottom-up initiatieven, zoals in de zorg: 'De groene OK'. De energie die er is moet je benutten. Er zijn altijd excuses denkbaar om geen activiteiten te ontplooien. Geen tijd, geen geld. De CZ Zorgprijs laat zien dat heel veel mogelijk is zonder geld, of met kleine budgetten. Je hebt iemand nodig die zegt: ‘We gaan het gewoon doen’. En vaak blijkt het dan vanzelf goed te gaan en energie te geven. Daarbij is het heel belangrijk dat de successen die worden geboekt ook worden gevierd. Laat het zien. We moeten duurzaamheid demystificeren. Het is vaak heel praktisch.”
In grote delen van de zorg speelt vastgoed een belangrijke rol. Dit is zeker ook het geval in de langdurige zorg. “Dat blijft voor een belangrijk deel nodig en dat kan ook gewoon verduurzaamd worden”, zegt Scheepens. “Dat kost op de korte termijn een investering die op de langere termijn wordt terugverdiend. De oplossingen daarvoor zijn er. En er is ook de Dutch Green Building Council die inhoudelijke ondersteuning kan bieden. Daar zit niet de uitdaging. Die kan er wel zijn als steeds meer patiënten thuis zorg gaan ontvangen en zorgaanbieders dus met gebouwen blijven zitten die niet langer hun oorspronkelijke functie hebben. Vaak zijn die dan wel om te bouwen naar een andere functie, en in veel gevallen liggen ze ook op locaties die hiervoor gelegenheid bieden. Afhankelijk van de locatie is veel mogelijk.”
Kortom, er kan veel. “En er zijn ook veel initiatieven in de zorg”, zegt Scheepens, “dat juich ik toe. Het is mooi om de status quo te doorbreken en dus geen genoegen te nemen met verspilling die te voorkomen is. Dit geldt ook voor de voedselverspilling, die in de zorg echt een enorm probleem is. Als MVO Nederland willen we activerend zijn. We nemen geen genoegen met een zesje. Ook als je al goed bezig bent, moet je je uitgedaagd blijven voelen.”