Wlz-klanten ondersteunen bij het maken van persoonlijke keuzes in het zorgaanbod

De afdeling zorgadvies heeft al veel ervaring opgedaan met het bewustekeuzegesprek om in het overleg met PGB-gebruikers tot zorg op maat afspraken te kunnen komen. Wat dit betreft is de afdeling dus voorbereid op 2025, wanneer aan iedereen binnen de Wet langdurige zorg (Wlz) een PGB op maat wordt toegekend. Wel moeten nog een paar stappen worden gezet om volledig op deze nieuwe situatie toegerust te zijn. Daaraan wordt nu hard gewerkt. 

De afdeling zorgadvies van CZ zorgkantoor is in 2021 gaan experimenteren met zorg op maat bij het PGB in plaats van honderd procent toekenning. “Niet automatisch de volledige toekenning honoreren dus, maar per individueel geval op maat kijken wat de klant echt nodig heeft”, verduidelijkt Gertie Bergmans-van Hoof, procescoördinator zorgbemiddeling bij de afdeling zorgadvies.

Haar collega Margje van Lent, beleidsadviseur bij dezelfde afdeling ten tijde van het interview (maar inmiddels zorginkoper medisch specialistische zorg bij CZ), vult aan: “Toen wij daar al verder mee waren, bracht het ministerie van VWS het onderwerp ook weer onder de aandacht, onder het mom van: in het gesprek met de klant de zorgvraag vooropstellen in plaats van het budget, oftewel: maatwerk bieden. Zo wordt het nu ook in wet- en regelgeving opgenomen. En de uitkomst kan zijn dat de uiteindelijke toekenning dus minder of soms ook meer bedraagt dan de honderd procent van het toegekende budget. We waren daar dus al best op vooruitgelopen, het was voor ons geen verrassing meer toen VWS daarmee kwam. We hadden inmiddels al veel klanten op die manier beoordeeld.” 

Bewuste keuze

In de praktijk komt dit erop neer dat de medewerker van de afdeling zorgadvies over het onderwerp zorg op maat in gesprek gaat met de klant tijdens het bewustekeuzegesprek, de laatste stap in het aanvraagproces. “Op dat moment heeft de klant al het budgetplan aangeleverd waarin die heeft aangegeven zoveel uur zorg per week te willen inkopen bij een bepaalde aanbieder en welk budget daar dus tegenover staat”, zegt Bergmans-van Hoof. “Dat budget bespreken we dan. En bij de definitieve toekenning plussen we altijd op met een kleine marge, zodat de klant niet bij iedere wijziging direct het zorgkantoor hoeft te bellen maar wat speling heeft. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat de klant moet worden opgenomen in het ziekenhuis of om een andere reden tijdelijk meer intensieve zorg nodig heeft.”

Aanvankelijk ging dit om een vast bedrag van 2.000 euro. “Maar we hebben het nu doorontwikkeld naar een percentage van het PGB”, vertelt Bergmans-van Hoof. “Zorgprofielen verschillen immers van klant tot klant. En als iemand een zwaarder profiel heeft, is met extra zorg doorgaans ook al snel een wat hoger bedrag gemoeid.” 

Gedeelde verantwoordelijkheid

Natuurlijk komt het voor dat een klant in het bewustekeuzegesprek aangeeft recht te hebben op de volledig toegekende honderd procent die op basis van de indicatie door het CIZ is toegekend. “Dat kan het zorg op maat gesprek wel eens wat lastig maken”, erkent Bergmans-van Hoof. “Het is dan aan ons om uitleg te bieden over het feit dat het gemeenschapsgeld is waarmee we werken en dat iedereen daarin een verantwoordelijkheid heeft, de klant dus ook. Het betekent dat we dat zorg op maat gesprek goed moeten onderbouwen.”

Wat hierin gaat helpen, is de wetgeving. Vanaf 1 januari 2025 wordt namelijk aan iedereen binnen de Wlz een PGB op maat toegekend. “We krijgen soms bezwaren op een toekenningsbeschikking”, zegt Bergmans-van Hoof. “Onze verdediging tegen zo’n bezwaar wordt met die wetgeving sterker. Voor ons is die wet dus een goede stap, want hij geeft ons meer ruimte in onze maatschappelijke taak op het gebied van het doelmatig besteden van de financiële middelen voor de zorg.”

Extra kosten thuis regeling

Als uit het zorg op maat gesprek de conclusie wordt getrokken dat meer dan honderd procent van de indicatie dient te worden toegekend, dan kan de extra kosten thuis regeling helpen om dit administratief efficiënt te regelen. “We behandelen het dan ook als een extra kosten thuis aanvraag”, vertelt Van Lent. “Maar we toetsen daarbij dan wel of die vergoeding voor extra kosten thuis ook echt nodig is. Daarbij adviseren we ook over mogelijkheden om de zorg nog doelmatiger in te richten.”

Dit is niet de enige stap in verbetering van het proces die de afdeling heeft doorgemaakt. Bergmans-van Hoof: “Sinds oktober 2023 werken we volgens een variant van het budgetplan waarmee we het budget nog wat specifieker kunnen berekenen, door ook reiskosten en de werkgeverslasten van de zorgverlener erin mee te nemen. Dit voorkomt dat de klant achteraf voor verrassingen komt te staan en geconfronteerd wordt met een tekort in de budgettering.” 

Randvoorwaarden

Zijn de zorgkantoren hiermee volledig voorbereid op de al eerder genoemde wetgeving van 2025, waarbij binnen de Wlz een PGB op maat wordt toegekend? Dat toch niet, stellen beiden, want er zijn nog wel wat randvoorwaarden in te vullen. Van Lent legt uit: “Als PGB-houder heb je tot nu toe de verplichting tot een gewaarborgde hulp. Dat is de persoon met wie wij het bewustekeuzegesprek voeren. Het verplichten van een gewaarborgde hulp is onrechtmatig verklaard en zorgkantoren moeten uiterlijk per 1 juli 2024 hun werkwijze hierop aangepast hebben. Zorgkantoren zijn druk bezig om deze wijzigingen aan te passen in hun werkwijze.”  

Op dit moment heeft ongeveer 94 procent van de PGB-houders een gewaarborgde hulp. Voor deze mensen, en ook voor nieuwe aanvragers, moet de verandering nu doorgevoerd worden. “Daarmee zijn we nu intern en landelijk druk bezig”, zegt Van Lent. “En per 1 januari komt daar dus de wettelijke verankering voor de toekenning van PGB op maat bij. Deze twee ontwikkelingen raken elkaar, want er is nog een groep PGB-gebruikers die geen gebruikmaakt van PGB op maat. Deze mensen krijgen nog de volle honderd procent en we gaan die mensen nu dus op zorg op maat beoordelen. De wens is dit te combineren met die verandering per 1 juli aanstaande, om te voorkomen dat we klanten twee keer moeten belasten. Helaas kan dit niet voordat ook de verankering van zorg op maat in de wetgeving is opgenomen en daarom kunnen deze aanpassingen dus niet synchroon aan elkaar lopen."