Met VPT weer vooral gewoon ouders kunnen zijn

ASVZ heeft in 2023 met de eerste ouderinitiatieven de stap gezet van het persoonsgebonden budget (PGB) naar het volledig pakket thuis (VPT). Een overstap waarover de betreffende ouders na aanvankelijke aarzeling zeer te spreken zijn. Ze behouden regie, en het ontslaat hen van veel administratie en verantwoording. 

Tot voor kort werd ASVZ – aanbieder van duurzame zorg aan mensen met een beperking – voor een aantal ouderinitiatieven gefinancierd op basis van het PGB. “Het was de gangbare financieringsvorm”, zegt sectormanager Patricia van Aaken. “Het geeft de ouders regie, zij kunnen de zorg inkopen als basis om hun leven in te richten. Maar toen wij kritisch gingen kijken naar wat werken met het PGB voor ons als organisatie betekent, zagen we dat wij erop moeten toeleggen. Dit heeft te maken met hoe wij onze behandelmethodiek bieden. Dat is eigenlijk niet de bedoeling van het PGB, maar we zien het wel als noodzakelijk om de mensen voor wie we dit doen een prettig leven te kunnen bieden.”

In de hierop volgende zoektocht naar alternatieven ontdekte ASVZ dat die er voldoende zijn. “Maar het meest interessant leek toch het VPT”, vertelt Van Aaken. “We zagen dat hiermee in de ouderenzorg al goede ervaring is opgedaan. Het zorgt voor een scheiding van wonen en zorg en het biedt de mogelijkheid om maatwerk te leveren in wat aan zorg nodig is.” 

Zorgvuldige verkenning

Heel interessant dus, maar er kwam wel wat bij kijken om ermee aan de slag te gaan. “Echt wel een zoektocht”, erkent Van Aaken. “We moesten om te beginnen goed in kaart brengen wat het precies inhoudt voor onze doelgroep, of het wel op ouderinitiatieven kan worden toegepast dus. En het betekent dat je als zorgaanbieder weer de verantwoordelijke partij bent voor de geleverde zorg, in plaats van dat de ouders dit – zoals bij het PGB – zijn. Ik ben dus bij alle betrokken partijen in de organisatie te rade gegaan om een beeld te krijgen van wat zij aan zorg bieden en of dit in het VPT toepasbaar zou zijn. En we zijn te rade gegaan bij de zorgkantoren, om een beeld te krijgen van hoe die hiermee omgaan. Daar bleken wel verschillen tussen te bestaan.”

Bij CZ zorgkantoor vond ASVZ een gewillig oor. Dat is ook begrijpelijk, stelt zorginkoper gehandicaptenzorg Karin van Pareren. “De voornaamste reden voor ons dat we graag zien dat de overstap wordt gemaakt van PGB naar VPT, is dat het VPT ons zicht geeft op de kwaliteit van de zorg die wordt geleverd”, zegt ze. “Als ouders zelf de zorg regelen via het PGB hebben we daar minder zicht op. We zien nog wel eens dat ouders met het PGB starten met een mooi idee voor een zorg in natura plek. Daarin zitten ze dan aanvankelijk gezamenlijk op één lijn, maar na verloop van tijd ontstaan toch strubbelingen. En: ze blijven verantwoordelijk voor alles wat rondom het ouderinitiatief moet worden geregeld, ook als ze ouder worden. En dus ook voor de overdracht daarvan aan een kind of iemand in het netwerk als ze het zelf niet meer kunnen. In het PGB is ook geen behandeling mogelijk. Dan kan het gebeuren dat zorginhoudelijk het PGB niet meer volstaat en dat noodgedwongen naar een zorg in natura plek moet worden gezocht. Die zijn erg schaars. In sommige gevalle is een crisisplaatsing het gevolg. Kortom, VPT is veel toekomstbestendiger. Het biedt ook een mogelijkheid om op te schalen met een stukje behandeling als de situatie daarom vraagt.” 

De eerste stap

Van Aaken was blij een zorgkantoor te treffen dat direct bereid was constructief mee te denken. “Daarmee was de stap gezet om concreet aan de slag te kunnen “, vertelt ze. “Dit deden we met het eerste ouderinitiatief dat ervoor open stond. Geen vanzelfsprekendheid natuurlijk, want het was nieuw en spannend en met het PGB wisten mensen waar ze aan toe waren. Het staat bekend als het enige middel dat mensen eigen regie geeft, dus in de gesprekken om duidelijk te maken dat dit met VPT ook kan, moesten we echt wel wat hobbels overwinnen.” Van Pareren vult aan: “Daarin moet je echt transparant zijn naar ouders. Als je hen dit niet goed kunt uitleggen, krijg je ze moeilijk mee.”

Inmiddels zijn er bij ASVZ twee ouderinitiatieven die al een tijdje werken op basis van VPT. “Die zeggen allebei dat ze het in het begin heel ingewikkeld vonden, omdat onbekend is wat het nu precies betekent”, zegt Van Pareren. “Ze zagen eerder de voordelen niet. Ze moesten zich echt verdiepen om het helder te krijgen. Maar achteraf zijn ze blij dat ze de stap hebben gezet. Ze zien dat het veel meer mogelijkheden biedt dan ze vooraf dachten. Ze ervaren nog steeds eigen regie en ze zien dat goede zorg wordt geboden. Met het VPT weet je precies waar je aan toe bent.” 

Ontzorgd

Van Aaken: “Zulke ambassadeurs zijn enorm belangrijk om ook andere ouders mee te krijgen. Ze hebben toch het gevoel dat ze met VPT iets moeten inleveren. Dit heeft te maken met de vrees voor regieverlies waarover we het al hadden. Maar dat is er niet. De ouders en de zorgaanbieder maken goede afspraken over die regie. En ook heel belangrijk: de ouders worden ontzorgd in de administratie en verantwoording die het PGB met zich meebrengt. Wat we terug horen is: ‘We kunnen weer gewoon ouders zijn, en dat hebben we zo gemist’. Ook dat is een enorm voordeel natuurlijk.”

Van Pareren reageert: “Dit is niet alleen belangrijk omdat het betekent dat weer de gewone gezinsverhouding voorop komt te staan. Het maakt het voor de ouders ook makkelijker om los te laten op het moment dat ze te oud worden om de verantwoordelijkheid voor hun kind nog zelf te kunnen dragen. Ze weten dat alles goed geregeld is.” 

Vervolg

Inmiddels is ASVZ ook met andere ouderinitiatieven in gesprek om de overstap te maken van PGB naar VPT. De ouders die deze stap al hebben gezet, zijn daarbij beschikbaar om hun ervaring en tips te delen. “Dat maakt het makkelijker om deze volgende gesprekken aan te gaan”, zegt Van Aaken. “We zijn er inmiddels van overtuigd dat VPT echt een betere methode is voor de toekomst. We leveren weliswaar zorg aan individuen, maar we doen dit wel aan de groepen waarin deze mensen leven. Het overstijgt dus het individuele. En daarmee is het ook niet meer logisch dit op basis van het PGB te doen, dat echt strikt voor het individu bedoeld is. VPT is dus het meer toekomstbestendige model. En het is ook duurzaam, want het kan worden aangepast als de zorgvraag verandert. De ruimte om daarover dan het gesprek aan te gaan is er.”

Van Pareren vult afsluitend aan: “En als die situatie zich aandient, scheelt het regelen hiervan binnen het VPT de ouders veel papierwerk dat bij een PGB komt kijken.” 

Geïnteresseerd in VPT?