Positieve gezondheid voor iedereen

De gemeente Tilburg en zorgverzekeraar CZ hebben elkaar gevonden in de overtuiging dat inzetten op positieve gezondheid bijdraagt aan het welbevinden van mensen en de zorgkosten verlaagt. De lessen die hieruit kunnen worden getrokken, zijn ook interessant voor het CZ zorgkantoor. 

“We hebben als zorgverzekeraar convenanten gesloten met een aantal gemeenten, waaronder Tilburg”, vertelt Caro Verlaan, senior manager langdurige zorg. “We werken daarin samen vanuit de visie dat we op basis van het gedachtegoed van positieve gezondheid streven naar gezonde en gelukkige inwoners. Niet iedere vraag waarmee mensen naar de huisarts gaan is een medische vraag. Het gaat vaak om eenzaamheid, schulden, ggz-problematiek. Als zorgverzekeraar heb je slechts beperkte mogelijkheden om hierin via het gedachtegoed van positieve gezondheid iets te veranderen. Je hebt daarin echt de samenwerking met de gemeenten nodig.”

De Tilburgse wethouder gezondheid, zorg en cultuur Marcelle Hendrickx vult aan: “Het waardevolle is dat CZ hierin dus wel een verantwoordelijkheid ziet voor zichzelf. Dat heeft niet alleen te maken met wet- en regelgeving, maar ook met rolopvatting en lange termijn visie. CZ ziet dat, dat maakt deze samenwerking zo waardevol. Het is een enorme opgave om naar de voorkant te komen: weg van de zorg en naar gezondheidsbescherming en -bevordering. Je slaagt daar alleen samen in.” 

Waardevolle voorbeelden

Inmiddels zitten de partijen in het laatste jaar van het derde convenant. “Je kent en snapt elkaar inmiddels”, vertelt Verlaan. “Je weet ook van elkaar waar je formele grenzen liggen. Maar je weet ook dat je allebei bereid bent om die een beetje op te rekken als dit het proces ten goede komt. Ook hebben we geleerd dat we tegen elkaar moeten kunnen zeggen dat we moeten stoppen met dingen die niet opleveren wat we ervan verwachten. Dat geeft ruimte om ons te focussen op de zaken die wel succesvol zijn en dus waardevol voor de inwoners.”

En die zijn er. De inzet van de poh-ggz jeugd in alle huisartsenpraktijken is een sprekend voorbeeld. “Ouders en scholen kunnen hier direct terecht als ze merken dat het niet helemaal lekker gaat met een kind”, legt Verlaan uit. “Heel belangrijk, want je wilt voorkomen dat een kind direct een ggz-stempel krijgt. Uit onderzoek weten we dat het merendeel van de kinderen en jongeren al na één gesprek weer op de rit is. Dat scheelt kinderen en ouders heel veel narigheid, het scheelt de ggz in de wachtlijsten en het scheelt de samenleving geld.”

Hendrickx vult aan: “Het aantal verwijzingen naar de jeugdhulpverlening is met meer dan veertig procent afgenomen. Dat succes doet ook iets met de relatie die we als gemeente en als zorgverzekeraar met de huisartsen hebben. Zij zien dat wij samen een rol kunnen spelen om het voor hen meer werkbaar te maken. Dat helpt ons weer in het grotere verhaal van de aanpak die we hebben gekozen, want daarin hebben we de huisartsen hard nodig.” 

Kansrijke start

Het is niet het enige voorbeeld. “Wijkgericht werken is heel belangrijk geworden”, vertelt Hendrickx. “In het kader van kansrijke start hebben we hierin toegespitst op kwetsbare ouders en kinderen. Hierbij worden ook alle zwangere vrouwen in Tilburg West multidisciplinair besproken.”

Weer een ander voorbeeld is hoe gebruik gemaakt is van de diabetes challenge van de Bas van der Goor Foundation. “We hebben dit gezamenlijk geadopteerd voor Tilburg en daar komen mooie dingen uit”, vertelt Verlaan. “Bijvoorbeeld een groep mensen met een licht verstandelijke beperking die is gaan meedoen en hierdoor contacten heeft gekregen met anderen, wat bijdraagt aan hun inclusiviteit.” Hendrickx heeft zelf meegelopen en veel deelnemers gesproken. “Dat heeft me geleerd hoe groot het effect van zo’n aanpak is op de bestrijding van eenzaamheid”, vertelt ze. “In de gesprekken tussen participanten gaat het over veel meer dan alleen diabetes of het belang van bewegen. Wat dat betreft is er een duidelijke link met het Integraal Zorgakkoord, waarin het aanbieden van dit soort interventies in het gewone dagelijkse leven immers ook een nadrukkelijke ambitie is.” 

Les uit Schotland

Verlaan en Hendrickx namen allebei deel aan een beleidsreis naar Schotland. “Die leerde ons hoe waardevol het is om mensen zoveel mogelijk in hun gewone dagelijkse leven te laten en problemen ook daar op te lossen”, vertelt Verlaan. “Zij zijn daar heel ver in en Tilburg zet er ook goede stappen in. Dat sluit helemaal aan bij onze taak als zorgverzekeraar. En de kennis die we ermee opdoen, kan ik ook weer meenemen naar het werk van de zorgkantoren. Ook voor ouderen geldt: hoe meer ingezet wordt op het onderhouden van een sociaal netwerk en eigen regie behouden, hoe langer ze gezond blijven. Het positieve gevolg hiervan is dat een beroep op de Wlz kan worden voorkomen of lang kan worden uitgesteld.”

Hendrickx heeft in haar huidige wethouderschap ook ouderen in haar portefeuille. “We zien hierin veel aandacht voor community care”, zegt ze. “Een heel belangrijke ontwikkeling waarin onze belangen ook weer heel mooi samenkomen. Het helpt enorm als je met een zorgverzekeraar samenwerkt die dit snapt.” 

Startpunt

De uitdaging, stelt Hendrickx, is het gedachtegoed van positieve gezondheid het uitgangspunt van het stelsel te maken. “Het is echt het startpunt in ons denken geworden”, zegt ze. In de toekomstige invulling ervan speelt naast het Integraal Zorgakkoord dat ze al noemde ook het Gezond en actief leven akkoord een belangrijke rol. “Beide laten zien dat preventie en versterking van het welzijn niet alleen van het sociaal domein zijn, maar ook van de zorgverzekeraars en de hele medische kolom”, zegt ze. “Je moet het echt samen doen.”