Eigenaarschap van de samenleving als uitgangspunt voor zorg
In september 2022 bracht een groep zorgbestuurders uit de care, waaronder Caro Verlaan (senior manager Langdurige zorg van CZ zorgkantoor), een werkbezoek aan het Schotse Inverclyde. Community care, klaarstaan voor elkaar en voor elkaar zorgen als het nodig is, is daar heel belangrijk. Ondanks de vergrijzing en het groeiende personeelsprobleem in de zorg valt zo niemand buiten de boot.
Alison Bunce woont en werkt in het 80.000 inwoners tellende Inverclyde, een raadsgebied in het midwesten van Schotland. Ze is er director of care in het Ardgowan hospice. “Een mooie plek om te werken”, vindt ze. “Het gebied heeft maar één ziekenhuis en één hospice, dus je komt in overleggen steeds dezelfde mensen tegen. Dat maakt het makkelijk om partnerships aan te gaan voor de mensen voor wie wij zorg bieden.”
En die zorg is nodig, want Inverclyde is niet alleen een vergrijzend gebied. Het is ook een gebied waar de laatste decennia de armoede is toegenomen sinds het vertrek van de industrieën die er vroeger nog wel waren. “Alcohol en drugs zijn grote problemen”, zegt Bunce. “Maar de inwoners zijn ook buitengewoon aardige mensen. Ze hebben wat voor elkaar over, ze helpen elkaar als het nodig is.”
“Met inwoners kwam ik erachter dat zij heel andere behoeften hadden. Armoede en eenzaamheid bleken veel belangrijker thema’s voor ze te zijn.”
Van dat gegeven heeft Bunce goed gebruik gemaakt toen ze in 2016 Compassionate Inverclyde opzette. “Ik ben daarmee gestart omdat ik zag dat onze vergrijzende samenleving in combinatie met de groeiende personeelsproblematiek in de zorg het nodig maakte”, zegt ze. “Mijn aanvankelijke idee was het te richten op levenseinde zorg, maar in gesprekken met inwoners kwam ik erachter dat zij heel andere behoeften hadden. Armoede en eenzaamheid bleken veel belangrijker thema’s voor ze te zijn. Dus hebben we er met Compassionate Inverclyde op ingezet om mensen naar elkaar te laten omkijken.” Er zijn vrijwilligers die als back home visitors op bezoek gaan bij mensen. En er zijn back home boxes met ingrediënten om iemand die net uit het ziekenhuis is ontslagen te voorzien van goede maaltijden om de eerste dagen mee door te komen. Ook zijn uiteenlopende sociale activiteiten ontwikkeld, zoals zanggroepen, om mensen met elkaar in contact te brengen.
Blijkbaar is het allemaal goed gelukt, want het initiatief valt veelvuldig in de prijzen. Vorig jaar kreeg het nog de Queens Award voor de manier waarop het werk maakt van de inzet van vrijwilligers. Aan Bunce zelf werd dat jaar de Royal College Nurse of the Year prijs toegekend. “Ik denk dat de aanpak die wij hier hebben gekozen ook op andere plekken werkbaar kan zijn”, zegt Bunce. “Vooropgesteld dat het tegemoet komt aan de noden binnen de samenleving waarvoor het wordt opgezet.”
Ook in het hospice werken vrijwilligers. Dit opende zijn deuren in 1989. “Voor die tijd was er wel al een hospice service bij mensen thuis”, vertelt Bunce. “Het hospice beschikt over een specialistische palliatieve zorg unit met zeven bedden, voor mensen die een diagnose hebben gekregen die hun leven verkort. Die bedden zijn niet alleen bestemd voor levenseinde zorg. Ze zijn er ook voor iemand met een ziekte die intensieve ondersteuning vraagt, en voor respijtzorg als het de naasten even niet meer lukt om voor de zieke te zorgen. De huisarts bepaalt of de verwijzing nodig is.”
Naast de bedden is er ook een team dat zorg in de thuissituatie kan verlenen. Ondanks de personeelsproblemen in de zorg lukt het nog steeds om de personele voorziening van het hospice op peil te houden. “Maar we zijn ook heel blij met de vrijwilligers”, zegt Bunce. “En het is heel fijn als naasten aangeven dat ze ook een rol blijven spelen voor iemand die wordt opgenomen.”
"Het gaat niet uit van wat de zorg stelt dat mensen nodig hebben, maar van het eigenaarschap van de mensen zelf."
Het was vooral Compassionate Inverclyde waarvan de groep bestuurders gecharmeerd was tijdens het werkbezoek van september vorig jaar. Bunce vertelt: “De opzet van zo’n initiatief is natuurlijk vrij tegenovergesteld aan hoe de zorg gewend is te werken. Het gaat niet uit van wat de zorg stelt dat mensen nodig hebben, maar van het eigenaarschap van de mensen zelf, van wat zij zelf zeggen nodig te hebben. En dan zie je dat iedereen iets te bieden heeft aan iemand anders.”