De meerwaarde van verpleeghuiszorg thuis
Ouderen die in hun vertrouwde omgeving blijven wonen, leven langer dan ouderen in een verpleeghuis, blijkt uit onderzoek. Deze uitkomst geeft een concrete aanleiding om de mogelijkheden van verpleeghuiszorg thuis verder te verkennen. MeanderGroep Zuid-Limburg maakt hier actief werk van.
MeanderGroep en Fundis behoorden tot de eerste zorgaanbieders die de mogelijkheden van Volledig Pakket Thuis (VPT) gingen inzetten. “En dan niet geclusterd, zoals veel aanbieders ook nu nog doen”, zegt Meander bestuursvoorzitter Jack Jansen, “maar echt in de thuissituatie van de cliënt.” Dat de mogelijkheden van VPT nog niet ten volle worden benut, begrijpt hij wel. “In de verpleeghuizen overheerst soms de opvatting dat mensen gedwongen thuis wonen”, zegt hij.
Beide organisaties wilden een beter beeld krijgen van de inhoudelijke meerwaarde voor de cliënt van de door hen gekozen aanpak met VPT. Ze vroegen de Vrije Universiteit Amsterdam onderzoek te doen. In dit onderzoek (new window)werden twee groepen ouderen vier jaar gevolgd: de ene groep kreeg zorg in het verpleeghuis, de andere verpleeghuiszorg thuis. De ouderen in de tweede groep bleken gemiddeld een jaar langer te leven dan de groep in het verpleeghuis.
Gerichte ondersteuning
Een interessante conclusie, vindt Jansen, die hem inspireert om met MeanderGroep door te gaan op de ingeslagen weg. “We zien dat veel ouderen thuis blijven wonen tot een crisis ontstaat”, zegt hij. “Maar het is meer de familie die in crisis komt dat die oudere zelf. Wij willen die familie eerder en beter ondersteunen en het VPT biedt daarvoor een mooie optie. We zien een heel duidelijk verschil tussen de twee groepen. Met de ouderen die naar het verpleeghuis gaan, gaat het vervolgens ineens veel slechter en dan duurt het nog geruime tijd voor ze overlijden. Met de ouderen met VPT blijft het veel langer goed gaan, en als ze, deels, tenslotte toch naar het verpleeghuis moeten, overlijden ze daar snel. Hun kwaliteit van leven blijft dus langer goed.”
Jaap Stappers: "Duurzame langdurige zorg vergt dat mensen mee veranderen."
Het onderzoek van VU bevestigt het beeld dat verpleeghuiszorg thuis meerwaarde heeft, stelt Jansen. In vervolgonderzoek wil hij antwoord krijgen op twee vragen: welke variabelen bepalen waarom een oudere langer thuis blijft wonen? en: waarom worden enkelen uiteindelijk toch opgenomen in het verpleeghuis? “Als je dit weet, kun je erop sturen”, zegt hij. Ook voor het zorgkantoor van CZ heel interessant, stelt manager verpleging & verzorging Jaap Stappers. “Door het netwerk thuis te ondersteunen en VPT aan te bieden, kan verpleeghuisopname worden uitgesteld of zelfs afgesteld”, zegt die. “Het is jammer dat initiatieven op dit gebied zo lang heel kleinschalig bleven. Het is een mooie oplossing voor mensen die het niet meer helemaal zelf kunnen thuis, maar die toch nog niet naar een verpleeghuis hoeven.”
De toekomst
Voor Jansen is duidelijk dat verpleeghuiszorg thuis de toekomst is. “We hebben te maken met vergrijzing en met personeelsproblematiek in de zorg”, zegt hij. “Het traditionele antwoord hierop is de arbeid concentreren in verpleeghuizen. Maar wij hebben nu met CZ afgesproken dat wij niet meer willen groeien in intramurale capaciteit. Ik geloof er niet meer in. Op dit moment wonen al 525 van onze cliënten, een derde van het totaal, thuis. In het bieden van oplossingen daarvoor worden we steeds creatiever en flexibeler. We experimenteren nu ook met virtuele thuiszorg bijvoorbeeld. Mijn ambitie is dat het aandeel cliënten dat verpleeghuiszorg thuis krijgt binnen afzienbare tijd groeit naar vijftig procent.”
Een ambitie die heel goed past in het beeld dat CZ zorgkantoor van deze zorg heeft. “Ik wil dan ook met alle plezier de ambassadeur zijn om dit met CZ landelijk op de kaart te zetten”, zegt Jansen. “De volgende stap moeten we als sector samen zetten.” Het verpleeghuis zal daarbij gaandeweg steeds meer de plaats worden waar mensen nog slechts een laatste, korte periode verblijven als het thuis echt niet meer gaat, verwacht Stappers. “Waarbij we natuurlijk wel oog moeten blijven houden voor die mensen die het echt niet lukt om de laatste levensfase thuis te organiseren”, vult hij hierop aan. “Het verpleeghuis zal dus altijd zijn functie behouden en voor sommigen ook voor een langere periode, zoals die nu ook het geval is.”
Goud in handen
Een tegengeluid tegen de ontwikkeling van verpleeghuiszorg thuis kwam recent van promovendus Judith Bom (Erasmus School of Health Policy and Management), die stelt dat zo lang mogelijk thuis wonen niet alleen maar voordelen heeft en niet voor iedereen de beste oplossing is. “Het is altijd maatwerk”, reageert Jansen. “Mijn eerste reflex toen de overheid met het voorstel voor verpleeghuiszorg thuis kwam was ook: ze wil gewoon bezuinigen. Daar ben ik echt wel op teruggekomen. Natuurlijk is het niet in alle gevallen goed, maar het is ook niet óf het een óf het ander. Het is de mix, en als je het integraal aanpakt heb je volgens mij goud in handen.”
Jack Jansen: "Zet nou eens die verpleeghuisbril af. Dat helpt."
Voor CZ zorgkantoor is het de beweging naar duurzame langdurige zorg waarom het hier gaat. “Die vergt dat mensen mee veranderen”, zegt Stappers, “en niet afwachten totdat zich een crisis aandient. Maar wij nemen er ook onze verantwoordelijkheid in. We waren zijdelings betrokken bij het VU-onderzoek, we faciliteren en stimuleren VPT. En we werken samen met de aanbieders van ouderenzorg die deze beweging maken. Ook zorgaanbieders hebben een verantwoordelijkheid, niet alleen om de mogelijkheden van verpleeghuiszorg te verkennen en benutten, maar ook om door te pakken en oplossingen te zoeken voor de dingen die niet meteen helemaal lukken. De organisatie van de maaltijden is hiervan een goed voorbeeld. MeanderGroep en Fundis hebben dit goed opgepakt.” Dat kan ook, stelt Jansen, als mensen bereid zijn tot omdenken. Hij zegt: “Als mensen zeggen dat ze iets niet geregeld krijgen, zeg ik altijd: ‘Zet nou eens die verpleeghuisbril af’. Dat helpt.”