Langdurige zorg organiseren voor GGZ-cliënten

“Er staat een supermooie basis om samen op verder te bouwen”

Sinds 1 januari 2021 hebben mensen die voor langere tijd geestelijke gezondheidszorg (GGZ) nodig hebben toegang tot langdurige zorg, zorg die vergoed wordt uit de Wet langdurige zorg (Wlz). Die verandering had wat voeten in aarde; landelijk en in de gehele sector. Waarbij een groot deel van onze strategische pijlers een plek vindt in de transitie die in korte tijd is gerealiseerd. We blikken terug én kijken vooruit met Lennart Moonen, manager van team Zorginkoop GGZ bij CZ zorgkantoor.

Voorheen was het zo dat mensen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, ieder jaar opnieuw zorg moesten aanvragen via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Ook de mensen die al jarenlang dezelfde zorg krijgen en dat waarschijnlijk ook de rest van hun leven nodig blijven hebben. Door een wetswijziging veranderde dat vanaf 2021. Net als bij Verpleging en Verzorging (V&V) en Gehandicaptenzorg (GZ) is het nu – onder bepaalde voorwaarden – mogelijk om voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) een indicatie voor langdurige zorg – zorg die wordt vergoed uit de Wet langdurige zorg - te krijgen. Die indicatie houden ook de GGZ-cliënten in principe de rest van hun leven.

De molen

Deze transitie is ingezet omdat cliënten elk jaar weer ‘de molen’ in moesten om een aanvraag voor zorg te doen bij de gemeente. Voor veel mensen een ingewikkeld en ook wel stressvol traject. Lennart: “De indicatie voor langdurige zorg is ‘voor het leven’ leverde in het begin vaak – heel terecht – de vraag op: word ik dan nooit meer beter? Dat besef is heel confronterend voor een cliënt."

"Maar het is juist óók heel confronterend om ieder jaar opnieuw allerlei papieren en gegevens te moeten aanleveren om aan te tonen dat je geestelijk ziek bent. Dat brengt veel onrust met zich mee. De bedoeling van de verandering is dat het GGZ-cliënten en hun naasten juist duidelijkheid, stabiliteit en rust geeft, focus om te herstellen.”

Grote klus

In 2017 schatte extern adviesbureau HHM in dat er zo’n 9.000 GGZ-cliënten van de WMO naar de Wlz zouden overgaan, waarvan 2.000 in de regio’s van CZ zorgkantoor. “Het gaf ons globaal een beeld van de klus die wij voor de boeg hadden”, aldus Lennart. “Voor al die cliënten moest namelijk voldoende zorg in de regio beschikbaar zijn. Die zorg kopen wij in en leggen we vast in contracten met GGZ-zorgaanbieders. Waarbij dezorg uiteraard ook moest voldoen aan onze kwaliteitsnormen.”

Achteraf bleek het te gaan om landelijk 25.000 GGZ-cliënten die de overstap maakten naar langdurige zorg. . Waarvan 5.500 cliënten vallen binnen het verzorgingsgebied van CZ zorgkantoor.. “In 2020 troffen we daarvoor veel voorbereidingen, omdat de wijziging per 1 januari 2021 officieel inging. Van negen gecontracteerde GGZ-zorgaanbieders schaalden we in korte tijd op naar een kleine vijftig”, legt Lennart uit. “Dat was een collectieve inspanning van allerlei afdelingen van CZ zorgkantoor, waaronder Zorgadministratie, Zorgadvies en Zorginkoop. Vanaf 2021 verschoof het zwaartepunt naar bemiddeling. Om zowel cliënten als partners in het veld, zoals zorgaanbieders, een ‘zachte landing’ te geven in de langdurige zorg, de Wlz.”

Interne groei

Ieder begin is moeilijk. Lennart: “We moesten bij nul beginnen, een hele nieuwe structuur opbouwen. Aan het begin van zo’n transitie heb je nog heel weinig inzicht in wat er allemaal is en kan."

"We wisten niet of we wel voldoende (gespecialiseerd) zorgaanbod hadden. Of er wachtlijsten zouden ontstaan. Dat heeft tijd nodig, en dat hadden we eigenlijk niet. Daar lag voor mijn afdeling – Zorginkoop GGZ – de grootste uitdaging. Mijn team is dan ook in korte tijd flink gegroeid: van één FTE – ikzelf – met ondersteuning van twee externe collega’s, tot acht FTE eind 2021.”

Focus op samenwerking

"Het nieuwe team focuste zich in 2021 op relatiebeheer en investeerde in het verstevigen van samenwerkingen. Met elkaar, alle (nieuwe) GGZ-zorgaanbieders, (centrum)gemeenten en andere partners. Er vonden veel bestuurlijke overleggen en kwaliteitsdialogen plaats. “Deze regelgeving en centralisering is voor iedereen nieuw, niet alleen voor ons. We moesten elkaar leren kennen, vertrouwen opbouwen. Daarbij concentreerden we ons op kwaliteit van zorg”, vertelt Lennart.

Voordelen van centralisering

CZ zorgkantoor koopt nu centraal langdurige GGZ-zorg in voor alle zes de regio’s. “Een effect dat we hopelijk gaan zien, is dat we uniformer afspraken kunnen maken over bijvoorbeeld de kwaliteit van zorg. En dat we dat ook uniformer kunnen beoordelen binnen een afgebakend kwaliteitskader. Dat heeft allerlei voordelen: nauwere samenwerking, hogere kwaliteit van zorg en slimmere afspraken over doelmatigheid en betaalbaarheid van zorg in de toekomst.”

Transitie in afrondende fase

Het leeuwendeel van de GGZ-cliënten op wie de nieuwe regeling van toepassing is, is ondertussen succesvol ‘over’ naar de Wlz. “In eerste instantie moesten we er dus voor zorgen dat de cliënten de zorg bleven krijgen die ze nodig hebben. En als iemand zorg kreeg bij een aanbieder die wij niet gecontracteerd hadden, bekeken we of die daar eventueel wel voor in aanmerking kwam. Een zorgaanbieder moet namelijk wel aan bepaalde voorwaarden voldoen."

"Omdat wij aan wet- en regelgeving gebonden zijn én omdat wij een continue kwaliteit van zorg willen garanderen voor de cliënt. Het is belangrijk dat we daarvoor een uniforme werkwijze hanteren en goede afspraken maken; het idee is dat we een langdurige relatie met elkaar aangaan. Daarom waren de kwaliteitsdialogen (new window) ook een enorm belangrijk onderdeel van de transitie. Die gesprekken geven inzicht en nieuw perspectief, er ontstaat gaandeweg transparantie en vertrouwen.”

De transitie is in afrondende fase. “Het was een behoorlijke kluif, maar we hebben een supermooie basis neergezet waar we samen verder op gaan bouwen”, vertelt Lennart trots. “Vanuit de GGZ-aanbieders krijgen we ook enorm waardevolle feedback. Zij waarderen onze open, servicegerichte communicatie. Dat hebben wij ook hoog in het vaandel staan, dus dat is leuk om terug te horen. Ze voelen de ruimte om vragen te stellen en vertrouwen ons de regierol die we hebben gekregen toe. Dat vind ik een enorm compliment aan het team. We maken deze ontwikkeling samen door.”

Toekomstperspectief

De komende tijd vaart CZ zorgkantoor verder op de gekozen koers, stelt Lennart. “Een belangrijk agendapunt voor de komende tijd? Samen verder dan morgen kijken. Wat willen we nou eigenlijk met de GGZ binnen de langdurige zorg? Hoe optimaliseren we de zorg en maken we ‘m toekomstbestendig? Hoe sturen we op regioverschillen? Hoe kunnen we cliënten die nu tussen wal en schip vallen beter helpen? Over dat soort zaken willen wij als CZ zorgkantoor nadenken en praten, samen met zorgaanbieders en zeker ook met cliënten zelf.”